Jaką formę prawną działalności gospodarczej wybrać?

Jednoosobowa działalność gospodarcza

Najbardziej popularna forma prawna działalności, zwana też samozatrudnieniem. Jest to najprostszy rodzaj działalności, przeznaczony dla osób fizycznych – jeśli masz zamiar prowadzić firmę w pojedynkę, będzie to naturalny wybór. Zakładanie działalności gospodarczej tego typu jest bardzo proste, w 2019 r. wystarczy wypełnić formularz CEIDG i tym samym dokonać rejestracji w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Tym samym następuje zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych.

Aby założyć jednoosobową działalność gospodarczą nie trzeba wnosić żadnego kapitału początkowego, a księgowość zależy od opodatkowania (ryczałt - ewidencja ryczałtu, skala podatkowa i podatek liniowy – KPiR, o ile przychody z poprzedniego roku nie przekroczyły 2 mln euro, karta podatkowa -brak księgowości). Poza tym, przedsiębiorca prowadzący taką działalność jest podatnikiem PIT, może też zgłosić się jako podatnik VAT. Jako jedyny ma prawo do reprezentowania firmy.

Za największy minus samozatrudnienia uważa się to, że właściciel firmy odpowiada za jej zobowiązania całym swoim majątkiem. Musi też opłacać składki ZUS niezależnie od tego, czy firma przyniosła w danym miesiącu jakiekolwiek zyski. Jednak jeśli przedsiębiorca nie ma w planach prowadzenia działalności obciążonej szczególnie dużym ryzykiem, ważniejsze mogą się okazać łatwość utworzenia i niskie koszty prowadzenia firmy.

Spółka cywilna

W przypadku, gdy chcesz prowadzić działalność ze wspólnikami, zastanów się nad zawarciem umowy spółki cywilnej, która jest najprostszą i bardzo popularną formą spółki. Jej stronami są minimum 2 osoby, mogą to być osoby fizyczne, osoby prawne lub osoby fizyczne i prawne jednocześnie. Wymogiem jest to, by posiadały one wpis do CEIDG. Sama spółka cywilna nie jest bowiem podmiotem prawnym, należy ją rozumieć jako umowę między wspólnikami. Rzeczywistym podmiotem prawnym są sami wspólnicy, którzy są podmiotem wszelkich praw i obowiązków, np. podatkowych czy w zakresie odpowiedzialności. Spółka musi natomiast otrzymać nr REGON i NIP.

Wspólnicy nie muszą wnosić kapitału początkowego, a księgowość może mieć formę uproszczoną, o ile wszyscy wspólnicy to osoby fizyczne, a przychody z poprzedniego roku były nie większe jak 2 mln euro. W innym przypadku wymagana jest pełna księgowość.

Każdy ze wspólników ma pełne prawo do reprezentowania firmy, co ma swoje wady i zalety. Wiąże się z tym solidarna odpowiedzialność wspólników - jeśli jeden podejmie w imieniu spółki określone zobowiązania, za ich uregulowanie odpowiadają także wszyscy pozostali (majątkiem spółki i własnym). Tak więc szybkie i łatwe założenie spółki to jedna strona medalu – po drugiej jest duże ryzyko i konieczność ogromnego zaufania do wspólników.

Spółka jawna

Do jej założenia konieczna jest pisemna umowa spółki i rejestracja w KRS. Spółka jest podmiotem praw i obowiązków, dzięki czemu postrzegana jest jako bardziej wiarygodna niż spółka cywilna. Nie musi ona posiadać kapitału zakładowego, a księgowość może być uproszczona (pod identycznymi warunkami co w przypadku spółki cywilnej). Podatek dochodowy odprowadzany jest przez wspólników we własnym zakresie. Tu wspólnicy również odpowiadają całym swym majątkiem za zobowiązania spółki, jednak mają też prawo do równego udziału w zyskach. Każdy z nich może reprezentować spółkę.

Spółka partnerska

Mogą ją założyć tylko osoby należące do tzw. wolnych zawodów (np. lekarze, notariusze, architekci, tłumacze przysięgli). W celu rejestracji spółki jawnej należy zawrzeć umowę na piśmie i zarejestrować ją w KRS. Kwestie podatkowe i księgowe wyglądają tak samo jak w omówionych powyżej spółkach. Również odpowiedzialność jest wspólna, jednak jeśli dojdzie do powstania szkód na skutek wykonywania zawodu przez któregoś z partnerów, pozostali nie ponoszą za nie odpowiedzialności.

Spółka komandytowa

Tu komplementariusz, czyli wybrany wspólnik odpowiada całym swym majątkiem za działania spółki. Pozostali wspólnicy to komandytariusze, którzy odpowiadają jedynie do określonej w umowie sumy komandytowej. Taki rodzaj działalności sprawdza się zwłaszcza, gdy jeden ze wspólników wnosi wkład finansowy, a drugi pomysł biznesowy.

Niezbędne jest zawarcie aktu notarialnego i rejestracja w KRS. Podatek opłacają wszyscy wspólnicy, istnieje też wymóg prowadzenia pełnej księgowości. Komplementariusz reprezentuje spółkę w sposób samodzielny, a komandytariusz jako jej pełnomocnik.

Spółka komandytowo-akcyjna

To połączenie 2 rodzajów spółek, w którym komplementariusz jest zaangażowanym wspólnikiem aktywnym, a akcjonariusze dostarczają wkładu finansowego. Dokumentem założycielskim jest tu statut w formie aktu notarialnego, konieczne jest też zarejestrowanie spółki w KRS. Wymagany w 2019 r. kapitał zakładowy wynosi 50 tys. zł, a księgowość musi być pełna. Komplementariusze ponoszą całkowitą odpowiedzialność za zobowiązania spółki, podczas gdy akcjonariuszy to nie dotyczy.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Tzw. sp. z o.o. posiada osobowość prawną i może być jednoosobowa lub wieloosobowa. Jej założenie wiąże się z koniecznością wniesienia kapitału zakładowego w wysokości 5 tys. zł (stan na 2019 r.), co pozwala na ograniczenie odpowiedzialności wspólników do kwoty wniesionego wkładu. Jak w przypadku spółki komandytowej można zawrzeć umowę w formie aktu notarialnego i zgłosić spółkę do KRS. Obowiązuje pełna księgowość, podatek dochodowy od osób prawnych (19% lub 15%) i podatek PIT od wypłaconej dywidendy.

Na korzyść takiej formy prawnej przemawia zapewne brak odpowiedzialności finansowej wspólników, pamiętać należy jednak, że proces rejestracji jest długi i kosztowny, wymagany jest kapitał zakładowy, a dochody są podwójnie opodatkowane.

Spółka akcyjna

To najlepszy wybór dla spółek planujących wejście na giełdę. Kapitał zakładowy, który wnoszą wspólnicy (akcjonariusze), wynosi tu aż 100 tys. zł. Poza tym należy sporządzić umowę w formie aktu notarialnego, ustanowić zarząd i radę nadzorczą oraz dokonać rejestracji spółki w KRS. Konieczne jest prowadzenie pełnej księgowości, a dodatkowo roczne sprawozdanie zatwierdzić musi biegły rewident.